ششمین دوره‌ی آموزش کتابداران کانون توسعه فرهنگی کودکان با شرکت 28 کتابدار و مربی کودک از پانزده کتابخانه‌ی کانون، کتابخانه‌ی فاطمه‌ها(روستای دهگکان کهنوج، کرمان) و سازمان غیردولتی نور رحمت بندرعباس در اول شهریور93 آغاز شد و در ششم شهریور به پایان رسید. دراین دوره‌ها، که هر دوسال یک بار برگزار می شود، مدرسان متخصص به طور داوطلب کارگاه های آموزشی مناسب برای کتابداران را اجرا می کنند. محتوای آموزش هم شامل مروری بر آموزش های گذشته برای کتابداران جدید و هم مطالب جدید با هدف تکمیل آموخته های قبلی کتابداران است. تمرکز دوره‌ی ششم روی دو موضوع بود: مستند سازی، و جلب بزرگسالان به کتابخانه به منظور حرکت به سوی خوکفایی.
روز شمار دوره
روز نخست، 1 شهریور
نخستین روز دوره با تشکیل نمایشگاهی از عکس ها، آثار کودکان و صنایع دستی هر روستا که کتابداران به همراه آورده بودند، آغاز شد. این کار که زودتر از زمان پیش بینی شده تمام شد، مقدمه ای بود بر نشست بعدی که در آن شرکت کنندگان در حضور مسئولان کتابخانه های روستایی کانون، خانم‌ها منیر همایونی، فرمهر منجزی، :.8-اهره فراهانی و شاهده سعیدی، به نوبت خود و کتابخانه شان را معرفی کردند و فعالیت های کتابخانه ای خود را به طور خلاصه شرح دادند.
در نشست دوم صبح کتابداران فعالیت های کتابخانه‌ی خود را بیشتر شرح دادند.
در نشست سوم، که بعد از ظهر برگزار شد، از اعضای سازمان غیردولتی نور و رحمت بندر عباس که تازه رسیده بودند، دعوت شد که فعالیت های خود را شرح دهند. خانم حسن پوری، مدیر این سازمان، خلاصه ای از فعالیت های این سازمان را که در حیطه‌ی مبارزه با آسیب های اجتماعی است، شرح داد و اظهار داشت که تجهیز کتابخانه‌ی چند مدرسه درنقاط محروم را در برنامه دارند و به همین دلیل در این دوره شرکت می کنند. پس از خانم حسن پوری، شاهده سعیدی به نمایندگی از مسئولان کتابخانه های کانون توسعه فرهنگی کودکان، مطالب آموزشی دوره های قبل را مرور کرد و با اشاره به کارگاه های خلاقیت در دوره‌ی قبل و قول کتابداران برای اجرای فعالیت های خلاقانه در کتابخانه از آن‌هاخواست که فعالیت های خلاقانه‌ی خود را با همکارانشان درمیان بگذارند. کتابداران فعالیت های خلاقانه‌ی خود را شرح دادند که در حوصله‌ی این گزارش نیست و با درنظر گرفتن اهمیتی که دارند، گزارش آن‌هابه طور جداگانه ارائه خواهد شد.
در نشست چهارم، خانم فریده خواجوی، کتابدار عضو کانون توسعه فرهنگی کودکان، به مرور خدمات فنی کتابداران پرداخت و پس از آموزش اجمالی رده بندی دیویی و استفاده از کارت و پاکت در امانت کتاب، که در دوره های پیش آموزش داده شده بود، وجین کردن، قفسه خوانی و نوشتن برگه‌ی مادر و کار برد آن در قفسه خوانی را آموزش داد.
پس از پایان کارگاه های آموزشی، از ساعت هفت بعدازظهر برنامه ی افتتاحیه ی دوره با حضوراعضا و جمعی از یاران کانون و مهمانانی از سازمان های غیردولتی فرهنگی دیگر برگزار شد. دراین مراسم خانم منیر همایونی، مدیر اجرایی کانون، خانم قائد رحمتی، کتابدار روستای کلنگانه (لرستان) و خانم اسماعیلی کتابدار روستای اجوارکلا (مازندران) از فعالیت های کانون گفتند و هنرمندان جوان، خانم ها شکیبا ابوالخیریان و سامره مفتون شاهنامه خوانی به روش سنتی نقالی و آقایان کاوندی و پورستار موسیقی سنتی اجرا کردند. مهمانان مراسم همچنین از نمایشگاهی که کتابداران روستایی از عکس های فعالیت های کتابخانه ها، نقاشی‌‌ها و کاردستی های کودکان و صنایع دستی روستایشان تشکیل داده بودند، دیدن کردند.
روز دوم، 2 شهریور
روز دوم با هدف آموزش ارتباط الکترونیکی کتابداران با کانون توسعه فرهنگی کودکان، به آموزش کاربردهای کامپیوتر در کتابخانه‌هااختصاص داشت. این آموزش‌هادر کلاس کامپیوتر دبستان دخترانه مبینا که به طور رایگان در اختیار کانون قرار گرفته بود، اجرا شد. در نشست اول، آقای رضا سوادکوهی، از اعضای گروه آی تی کانون، با دادن پیش آزمونی بحث “کتابداری درعصر نو” را آغاز کرد و با تعریف کتابخانه های سنتی، الکترونیکی و مجازی از کتابداران خواست که نقش کتابدار را درهریک از این کتابخانه‌هاتوضیح دهند و با اشاره به این که کتابخانه های ما با داشتن وسایل و منابع دیداری – شنیداری و کامپیوتر الکترونیکی هستند، کتابداران را به گفت و گو درباره‌ی کاربرد این وسایل درکتابخانه دعوت کرد.
در نشست دوم، خانم فرناز منجزی، از اعضای گروه هنر کانون، به آموزش عکاسی با موبایل و دوربین های ساده‌ی دیجیتالی پرداخت و نکات اساسی در نوردهی و ترکیب بندی عکس را شرح داد. در پایان، کتابداران با توجه به آنچه آموخته بودند، به بررسی عکس های یکی از همکاران خود پرداختند.
در دو نشست بعدازظهر، خانم رویا آباده، از اعضای گروه آی تی کانون، استفاده از نرم افزار وُرد را آموزش داد. این آموزش استفاده از ابزارهایی را شامل می شد که در تهیه‌ی گزارشی تصویری به کار می آیند.
روز سوم، 3 شهریور
در دو نشست صبح روز سوم، آقای سوادکوهی ابتدا بخش های مختلف وبسایت کانون توسعه فرهنگی کودکان را با پاور پوینت برای کتابداران شرح داد و بعد از آن‌هاخواست که عملاً گزارشی تهیه کنند و از طریق بخش جدید “کتابداران” که برای ارسال گزارش های کتابداران به این وبسایت اضافه شده است، آن را ارسال کنند.
کتابداران ابتدا با وبسایت آشنا شدند، سپس با استفاده از آنچه روز پیش درباره‌ی استفاده از نرم افزار وُرد آموخته بودند، گزارشی تصویری تهیه و به سایت کانون ارسال کردند. متأسفانه به علت سرعت کم اینترنت، همه‌ی آن‌هاموفق به ارسال نشدند. در پایان، نام کاربری و رمز هریک از کتابخانه‌ها و کتاب های آموزشی در زمینه‌ی نرم افزار وُرد ،اینترنت، فوتوشاپ و پاور پوینت به کتابداران داده شد.
نشست های بعد ازظهر به بحث “رفتار بدون خشونت” اختصاص داشت که یکی از مباحث آموزش خانواده در روستاهاست . خانم‌ها سامی نیا و زبیری در کارگاهی تعاملی درباره‌ی خشونت کلامی، شناخت استرس ها، مهارت های کلامی، ما به جای من، و قضاوت با کتابداران بحث و گفت و گو کردند.
روز چهارم، سه شنبه 4شهریور
در نشست های صبح و بعد ازظهر روز چهارم خانم دکتر زهرا بازرگان کارگاه تعاملی و عملی “تسهیل گری در روستا” را اجرا کرد. در نشست اول ابتدا از کتابداران خواسته شد که تجربیات خود را در حل بعضی از مشکلات روستا بیان کنند. سپس با تأکید بر اهمیت رابطه‌ی کتابخانه با بقیه‌ی نهادهای روستا، به ویژه مدارس، به تعریف تسهیل گری و ویژگی های تسهیل گر پرداخت.
در نشست دوم صبح، خانم قدم خیریان، رابط محلی کتابخانه های کردستان، به عنوان نمونه ای از کار تسهیل گری، تجربه‌ی خود را در تأسیس کتابخانه‌ی اورامان تخت به کمک کانون توسعه فرهنگی کودکان بیان کرد. سپس خانم دکتر بازرگان با برشمردن مشکلات مشترک روستاها در امر آموزش، بهداشت، رابطه‌ی خانه و مدرسه، محرومیت های آموزشی دختران، و کمبودهای فرهنگی در زمینه‌ی فعالیت های اجتماعی، به توصیف پروژه های موفقی که در کشورهای مختلف اجرا شده است، پرداخت و منابعی را برای مطالعه‌ی بیشتر درباره‌ی این برنامه‌هامعرفی کرد.
نشست سوم در بعد ازظهر به کار عملی اختصاص داشت. دراین نشست، کتابداران در چهار گروه به طراحی پروژه ای در یکی از زمینه های گفته شده در نشست قبل پرداختند.
در نشست چهارم، نماینده‌ای از هر گروه، پروژه‌ی گروه را به دیگران ارائه داد. پروژه هادر زمینه‌ی محیط زیست، آموزش کودکان کار و خیابان، آموزش به زنان و دختران در کتابخانه، و ارتباط کتابخانه با مدارس بودند. این پروژه‌ها یا قبلاً اجرا شده اند یا در دست اجرا هستند.
روز پنجم، چهارشنبه 5 شهریور
سه نشست این روز به درس نگارش و گزارش نویسی اختصاص داشت. آقای خاکی نژاد و خانم فرمهر منجزی اجرای این کارگاه را به عهده داشتند. در نشست نخست، آقای خاکی نژاد درباره‌ی اهمیت نوشتن مطالبی را بیان کرد و برای کتابداران تکلیفی طولانی مدت برای گردآوری واژه‌های ساده‌ی فارسی که در روستایشان متداول است، تعیین کرد . در نشست دوم با برشمردن انواع ساختارهای نوشتاری و اهمیت ساده نویسی از شرکت کنندگان خواسته شد که درباره‌ی سفر خود به تهران برای شرکت در دوره مطلبی بنویسند.
در نشست سوم، کتابداران مطالب خود را که آمیزه ای از خاطره، سفرنامه و گزارش بود، خواندند و آقای خاکی نژاد به بررسی آن‌هاپرداخت.
در آخرین نشست این روز خانم منیر همایونی کارگاه “مسئولیت پذیری” را اجرا کرد که کارگاهی تعاملی و مشارکتی بود. خانم همایونی در مراحل مختلف این کارگاه، شرکت کنندگان را به بحث و گفت و گو درباره‌ی “مسئولیت”، “مسئولیت پذیری”، “ویژگی های فرد مسئول” و “عواقب مخرب بی مسئولیتی” دعوت کرد و کتابداران این بار نیز در ضمن بحث، تجربه های خود را بیان کردند.
در این روز، آقای محمدرضا یوسفی، نویسنده و عضو کانون توسعه فرهنگی کودکان، مهمان کانون و کتابداران بود و در نشستی دوستانه درباره‌ی داستان، ساختار داستان و داستانک صحبت کرد و از کتابداران خواست داستانک بنویسند. کتابداران داستانک های خود را نوشتند و برای همکارانشان خواندند.
برنامه های تفریحی – فرهنگی
علاوه بر کارگاه های آموزشی، برنامه های تفریحی – فرهنگی نیز برای شرکت کنندگان در نظر گرفته شده بود. اعضای گروه روابط عمومی کانون، خانم‌هاملکتاج پوراصلانی، منصوره مدرسی، طاهره فراهانی، شهناز زینت بخش، منیر سامی نیا، شهره زبیری و مهین قاسمی سازماندهی و اجرای این برنامه های تفریحی و همچنین پذیرایی و برگزاری مراسم افتتاحیه , و خانم ها فرناز منجزی و آذین باوری عکاسی را برعهده داشتند.از جمله برنامه های فرهنگی – تفریحی می توان از “آشنایی با فرهنگ‌ها” نام برد که درآن کتابداران از آیین‌ها و مراسم روستاهای خود گفتند و خانم دل پیشه و آقای بهروزی، زوج جوانی که از روستای آبادان سیستان و بلوچستان آمده بودند، مراسم عروسی در روستای خود را شرح دادند. کتابداران همچنین در پایان کارگاه های روزانه از امامزاده صالح، بازار تجریش، پارک سورتمه و چند موزه‌ی سعدآباد دیدن کردند.
بررسی اجمالی دوره
درپایان هر روز برگه های ارزیابی به شرکت کنندگان داده می شد که تحلیل آن در دست اقدام است. ولی در نگاهی کلی به این دوره، بر اساس مشاهده می توان گفت که دستاوردهای دوره های گذشته و آموزش هایی که در محل به کتابداران داده شده، کاملاً مشهود بودند: کتابداران با اعتماد به نفس بیشتری سخن می گفتند، در هر مبحثی تجربه های ارزشمندی را بیان می کردند که نشان دهنده‌ی توجه آنان به وظایفی بود که تحت عنوان وظایف کتابدار روستایی آموخته بودند. فعالیت هایی که در دست اجرا دارند، نسبت به گذشته بسیار خلاقانه ترند و گروه های سنی وسیع تری را دربر می گیرند. همچنین تعامل مثبت آنان با یکدیگر، تمایلی که به شنیدن تجربیات یکدیگر و استفاده از آن‌ها داشتند، و برقراری رابطه‌ی دوستانه با کتابداران و مربیانی که از کتابخانه‌ها و سازمان‌های دیگر آمده بودند، نشان می داد که ما در ترویج فرهنگ مشارکت که هدف نگرشی ما در تمام دوره‌ها و آموزش های کتابداران بوده است، موفق بوده‌ایم.
شاهده سعیدی
