چگونه و چه چیزی برای خواهر و برادرها بخوانیم؟
همه می دانند بلند خواندن برای کودکان یکی از بزرگترین هدیه هایی است که می توانید به آن ها بدهید. همین طور که فرزندانتان را در آغوش گرفته‌اید و داستانی برایش می خوانید ،در حالی که با فرزندتان ارتباط جسمی برقرار کرده اید و به او محبت می کنید ،مهارت های زبانی او را نیز تقویت می کنید. به سختی می‌توانید لحظه ای خوشایند تر از این لحظه‌ی ارتباط والد و کودک پیدا کنید… تا زمانی که خواهر یا برادر جدید می‌آید! ناگهان فعالیتی که یک روز آرام ترین زمان روزتان بود،به یک معرکه تبدیل می شود. آغوش والد منطقه‌ی جنگی می شود. یک بچه از کتاب خواندن خسته است و سرگردان و مشکل ساز افتاده و دیگری از شما می خواهد یک کتاب دیگر برایش بخوانید. به نظر نمی رسد یک کتاب بتواند جوابگوی دو بچه با سن های متفاوت باشد و مورد قبول هر دو. پس چه کار می توانید بکنید؟
مثل بقیه‌ی چالش ها و مشکلات والدین بخشی از مشکل را با خلاقیت فردی می توان حل کرد و بخشی با اراده و تصمیم و بخش دیگری هم با یادگیری مهارتی جدید.
خواننده ای گویا باشید
مشخص ترین راه حل جدا کردن این دو و غلبه بر مشکل است. هر روز زمانی را برای خواندن کتاب های پیچیده تر برای کودک بزرگ ترتان اختصاص دهید. و زمانی که مشغول خواندن کتاب ساده تر برای کودک کوچک تر هستید از بچه های بزرگ تر بخواهید با فعالیتی خودشان را سرگرم کنند.
اما همانطور که همه می دانیم، جدا کردن بچه ها معمولاً امکان پذیر نیست و چالش هم چنان پابرجاست: چطور می توانید بچه های سن های مختلف را به یک کتاب علاقه مندکنید؟به باور متخصصان مؤثر ترین راه حل این است که خواندن هر چه پویا تر و مستمرتر باشد.
بلند خواندن نه تنها خواندن را برای کودکی تنها لذت بخش‌تر می‌کند، بلکه می تواند باعث شود کودکان سنین مختلف هم توجه شان جلب شود. همان شیوه ای راکه معلم های مهدکودک ها و کتابداران و قصه گوها برای قصه گویی و کتابخوانی در کتابخانه و مدرسه استفاده می کنند، پدر و مادرها می توانند به سادگی به کار برند.
تمام دنیا یک صحنه است
وقتی بزرگ ترها کتاب را با صدای بلند بخوانند،کودکان به آن واکنش نشان می دهند، این عقیده‌ی خانم فاکس نویسنده‌ی کتاب های تصویری و متخصص ادبیات کودک است.
فاکس ،نویسنده ی کتاب های جادوی خواندن،چرا بلند خوانی برای کودکانمان برای همیشه زندگی آن ها را تغییر می دهد ،می گوید پدر و مادرها باید به آن چه می خوانند توجه کنند و آن ها را تشویق می کند از روشی استفاده کنند که اسمش را “ژیمناستیک صوتی” گذاشته است. بالا و پایین شدن صدا (بلند/آرام، تند/آهسته) و البته تمام “مکث”های مهم. او می گوید، اگر به داستان توجه کنید. نویسنده به شما می‌گوید کجا چه روشی را استفاده کنید:
– برای لحظه‌های غمگین صدای آهسته،
– صدای بلند یا سریع برای لحظه‌هایی که هیجان خیلی زیادی دارد،
– مکث، قبل از تغییر لحظه‌های غمگین،
– آرام آرام صدا را پایین آوردن در پایان داستان که شنوندگان را به پایانی قانع کننده برسانید.
این کار را با هم انجام می‌دهیم
دومین نقش خواننده‌ی بزرگسال ، توطئه کردن است. از نظر فاکس اهمیت این هم برابر اهمیت نقش قبلی است. پدر یا مادر به تنهایی این کار را انجام نمی‌دهند، آن‌ها عشق خواندن و لذت بردن از آن را با شنونده شریک می‌شوند. کودک نوپایتان سرگردان است و این طرف و آن طرفش را نگاه می‌کند، اما وقتی شما یک دفعه فریاد بزنید: «یک خوک دیگر! اوه نه! یک اسب دیگر! و نگاه کن، توی این کتاب یک گاو هست و یک گاو توی این کتاب هست و یک گاو دیگر توی این کتاب هست! گاو، گاو، گاو، همه جا گاو! » توجه کودک به شما و کتاب جلب می‌شود و مشتاق شنیدنِ بقیه‌ی داستان می‌شود.
خواننده‌های فعال و مؤثر تجربه‌هایشان را با شنوندگان سهیم می‌شوند، از بچه‌ها می‌خواهند پایان جمله‌ها یا شعرها را همراه آن‌ها بگویند. بچه‌ها عاشق این هستند که جاهای خالی را بگویند. اگر شما مکث کنید و از بچه‌ها بخواهید حدس بزنند کلمه‌ی بعدی چیست، بسیار برایشان لذتبخش است. مثلاً از بچه‌ها بپرسید: «تخم مرغ و گوجه دوست داری؟ سام، من تخم‌مرغ دوست ندارم- من…» بچه بلافاصله و با حالتی پیروز می‌گوید: «من با…»
وارد گفت‌وگوی خواندن شوید
درگیر کردن کودکان تان در خواندن نه تنها توجه آن‌ها را به داستان جلب می‌کند، بلکه کمک می‌کند تجربیات بیشتری به دست آورند. بنابر تحقیقات گرووِر ویته هرست، متخصص توسعه زبان و خواندن ابتدایی، چگونگی و زمان خواندن شما که هر چند وقت باشد در جلب کودک تان اهمیت دارد.
بچه‌ها وقتی خواننده‌ای فعال هستند خیلی بیشتر از کتاب‌ها می‌آموزند تا وقتی شنونده‌ای ساکت هستند. ویته هرست و همکارانش برای اینکه به خانواده‌ها بیاموزند چگونه برای کودکان و نوپاهایشان کتاب بخوانند، روشی پیشرو ابداع کرده‌اند، به نام “گفت‌وگوی خواندن”.
با استفاده از این شیوه والدین می‌توانند خواندن کودکان را تقویت کنند. به گونه ای که پایان داستان را باز بگذارند و با پرسشی آن را به اتمام برسانند. پرسشی که جوابش بیش از یک کلمه باشد. بعد کودک را تشویق کنند با جمله‌های بیشتری گفته‌های آن‌ها را تکمیل کند. گفت‌وگو و خواندن دو هدف را همزمان دنبال می‌کند: جلب کردن توجه کودک و بالا بردن توانایی گفت‌وگو. در کتابخوانی با کودکان سنین مختلف می‌توانید سئوال‌های مختلفی مطرح کنید.
کتاب‌های چالش برانگیز بیشتری معرفی کنید
وقتی برای کودکان با سن‌های مختلف می‌خوانید به ناچار باید کتابی را انتخاب کنید که از سن کوچک‌ترین بچه بالاتر باشد.روش‌ها ی زیر را برای جلب بچه‌ها به کتاب‌های سخت‌تر انتخاب کنید.
کتاب خودتان را بسازید
یک بخش از کتاب محبوب قدیمی را انتخاب کنید تا به کودک کمک کنید کتاب تازه‌ای را انتخاب کند. یکی از ناشرها پیشنهاد داده است که در مجموعه‌ی کتاب‌هایی که برای خواندن انتخاب می‌کنید سه گروه کتاب باشد: یک کتاب دوست داشتنی قدیمی، کتابی که قبلاً چند بار خوانده شده و بعد یک کتاب جدید.
خودتان سریع یک کتاب جدید انتخاب کنید
کتاب‌هایی را انتخاب کنید که دسترسی به آن ها آسان نیست. کتاب‌های آهنگین یا تکرار شونده که کودکان به راحتی می‌توانند شناسایی کنند. اگر کتاب‌ها این خصوصیات را ندارند خودتان می‌توانید چنین کتابی بسازید: برای قسمتی از داستان صداسازی کنید تا او بتواند آن را تقلید کند یا حرکات دیگری که بتواند در جاهای کلیدی در داستان تکرار کند. پیش از آن که کتاب را بخوانبد آن را تعریف کنید.
می‌توانید بارهای اول با گفتن داستان بچه ها را با آن آشنا کنید. یک راه برای اجرای این کار ابتدا نگاه کردن به تصاویر و بعد گفتن طرح داستان است. وقتی بچه‌ها سئوالاتی داشته باشند که تصاویر جوابگویش نیست، می‌توانید بگویید: بگذار بخوانیم و ببینیم چه می‌گوید. خلاصه‌اش کنید. از زبان اصلی استفاده کنید، البته نه عیناً تمام آن را. خلاصه کردن بهتر از کوتاه کردن است، چون این طوری راحت‌تر می‌توانید بعداً بقیه‌اش را به آن اضافه کنید، چون چیزی که می خوانید آشناتر است.
برای هرکسی یک بار بخوانید
خواندن کتاب برای کودکان در سنین مختلف تجربه‌ای موفق و لذت بخش است به شیوه و مهارت و توجه گوینده بستگی داد و با خواندن برای یک بچه متفاوت است.
روشتان را تنظیم کنید
بلند خواندن در گروه خیلی بیشتر از نمایش صحنه‌ای تأثیرگذار است. شما باید مراقب شنوندگان باشید،صبر کنید تا خنده‌ی شنوندگان تمام شود، وقتی همه چیز بی‌حس و ساکن است باید انرژی فوق‌العاده به جمع تزریق کنید. یعنی بعضی وقت‌ها باید فنون پویای خواندن را برای شنوندگان‌تان به کار بگیرید و بعضی وقت‌ها هم با کلک‌هایی آن‌ها را وارد ماجرا کنید. درباره‌ی داستان بحث و گفتگو کنید. شاید گفت‌وگو با کودکان برای انتخاب کتاب های بعدی به شما کمک کند.
از کودکان در سطح‌های مختلف استفاده کنید
کودکان بزرگ‌تر می‌توانند سئوال‌های شما را پاسخ بدهند. روش‌های فعال دیگری را با کوچک‌ترها امتحان کنید. مثلاً بچه‌های کوچک که هنوز نمی‌توانند حرف بزنند شکل خوراکی‌های توی صفحه را می‌خورند یا موش توی کتاب را با انگشت دنبال می‌کند.
آیا خواندن برای دو کودک به راحتی خواندن برای یک کودک است؟ نه اصلاً این طور نیست. آیا همان قدر لذتبخش است؟ خوب، متفاوت است . شاید لذتبخش‌تر هم باشد، البته اگر آن‌ها بتوانند با هم عمل کنند، یا اینکه بعداً آن را بخوانند یا تجربیاتشان را درباره‌ی خواندن در خانواده و خواندن دسته جمعی بگویند.
نوشته‌ی ملیسا گلین هابر
ترجمه‌ی فرمهر منجزی
منبع: L.A. parent
