برنامه‌های موفق در ترویج خواندن

برندگان جایزۀ ترویج خواندن ایبی ـ آساهی (IBBY-Asahi Reading Promotion Award)

جایزۀ ایبی ـ آساهی که به منظور قدردانی از مؤسسات یا افرادی که خدمات مؤثر در ترویج کتابخوانی دارند، در سال 1986 در کنگره دو سالانۀ ایبی (دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان(International Board on Books for Young People  ) تحت عنوان “آفتاب تابان”(The Rising Sun ) در توکیو، بنیان گذاری شد. شرکت روزنامۀ آساهی شیمبون پشتیبانی مالی این جایزه را به عهده گرفت. با ادامۀ پشتیبانی این شرکت، جایزه از سال 1990 نام کنونی را گرفت. تا سال 2004 این جایزه سالانه به یک برنده اهدا ‌می‌شد و پس از آن دوسالانه شد‌ه‌است و هردوسال یک بار به دوبرنده اهدا می‌شود. شعبه‌های ملی دفتر بین المللی کتاب برای نسل جوان درهرکشور افراد یا مؤسسات واجد شرایط را به کمیتۀ اجرایی ایبی معرفی ‌می‌کنند (شورای کتاب کودک که شعبۀ ایبی درایران است، تاکنون دوبار کانون توسعۀ فرهنگی کودکان را به این دفترمعرفی کرد‌ه‌است). جایزه که شامل یک دیپلم افتخار و مبلغ ده هزار دلارامریکا است، هردو سال درکنگرۀ دوسالانۀ ایبی به برندگان اهدا ‌می‌شود. برندگان این جایزه، طرح‌های ابتکاری و مطابق با شرایط کشور خود را که اغلب مربوط به مناطق محروم و روستاهاست، با موفقیت اجرا کرده‌اند. تجربیات آن‌ها ‌می‌تواند الهام بخش تمام کسانی باشد که به  ترویج فرهنگ کتابخوانی و مطالعه علاقمندند.

مطالب این بخش با استفاده از کتابی که ایبی دربارۀ برندگان این جایزه از سال 1988 تا 2002  منتشرکرده ،سایت رسمی‌این دفتر و سایت رسمی روزنامۀ آساهی شیمبون به نشانی های زیر تهیه شد‌ه‌است:

http://www.ibby.org

http://www.asahi.com

ترجمه و تدوین: شاهده سعیدی

بانکودل لیبرو(Banco del Libro ) ، ونزوئلا ، برندۀ جایزۀ ایبی ـ  آساهی(آفتاب تابان) 1988

بانکو دل لیبرو سازمانی غیردولتی است که از سال 1960 فعالیتش را درترویج فرهنگ کتابخوانی و کتاب‌های کودکان آغاز کرد‌ه‌است. این سازمان با همکاری گروهی از افراد داوطلب کارش را با تبادل کتاب‌های درسی آغاز کرد ، ولی فعالیت‌هایش به سرعت گسترش یافت و اکنون به طور حرفه‌ای فعالیت‌های مختلفی را در زمینۀ ترویج کتابخوانی انجام ‌می‌دهد و در نوسازی آموزش ونزوئلا حضور چشمگیری دارد.

در طول سالیان ، بانکودل لیبرو خدماتی در زمینۀ مدارس نمونه و کتابخانه‌های عمو‌می‌انجام داده که در شبکه‌هایی از معلم‌ها و کتابداران سازمان یافته و همچنین شیوه‌هایی برای انتخاب کتاب‌های کودکان ایجاد کرد‌ه‌است. مرکز مدارک آن هستۀ شبکه‌ای بین المللی از مراکز اسناد تخصصی در ادبیات کودک است که بسیاری از آن‌ها اکنون به شعبۀ ملی ایبی در آمریکای لاتین تعلق دارد. این مؤسسه همچنین دارای مرکزی برای مطالعه و ترویج ادبیات کودک و یک کتابفروشی کودکان است. در سال 1978 بانکودل لیبرو نخستین دفتر نشر کتاب‌های کودکان، ادیسیونِه اکاره ( (Ediciones Ekare را تأسیس کرد که کتاب‌هایی با مضمون‌های ونزوئلایی و امریکای لاتینی و ترجمه‌هایی  خوب از سراسر دنیا را منتشر ‌می‌کند. ادیسیونه اکاره برای ناشران کتاب کودک ونزوئلا و امریکای لاتین سرمشق بوده و از سال 1989 به طور مستقل کار کرد‌ه‌است.

دانش کسب شده در تجارب اولیۀ این مؤسسه در کار کتابخانه‌ای به کتابخانۀ ملی و وزارت آموزش و پرورش انتقال یاف‌ه‌است که ظرفیت گسترش این خدمات را در سراسر کشور دارند.

بانکودل لیبرو سیاستش را در گسترش این خدمات در بخش‌های مختلف جمعیت شهری و روستایی ادامه ‌می‌دهد و در این راه با صنایع خصوصی و مؤسسات دولتی همکاری نزدیک دارد. در سال 1999 پروژۀ ” بخوان تا زندگی کنی ” را با هدف کتاب درمانی در برابر بحران سیل‌های خانمان برانداز که سراسر ونزوئلا را تحت تأثیر قرار داد، آغاز کرد.

بانکودل لیبرو با استفاده از جایزۀ ایبی ـ آساهی توانست برنامۀ خدمات تجربی کتابداری‌اش را ادامه دهد. بیست و دو مجموعه تهیه شد تا به آزمایش گذاشته شود. این مجموعه‌ها که برای مدارس روستایی با دانش آموزان محدود و واقع در مکان‌های خطرناک در نظر گرفته شده، از تعداد کمی‌کتاب تشکیل شد‌ه‌اند که در قفسه‌ای قابل نمایش قرار دارند و معلمان ‌می‌تواند هر روز آن‌ها را به مدرسه ببرند. سیزده مدرسۀ روستایی در استان‌های لارا، بولیوار، میراندا و آراگوا در این پروژه گنجانده شد‌ه‌است.

پروژۀ دیگری که از این جایزه بهره گرفت ، آموزش معلم‌های مدارس روستایی در خدمات کتابداری بود. چهل و نه معلم و ده مدیر در نه مدرسۀ روستایی استان بولیوار دورۀ کتابداری روستایی را گذراندند . به دنبال آن بیش از یکصد نفر در شش کارگاه متفاوت، از جمله ملاک های گزینش کتاب کودکان ، شرکت کردند.

برای آشنایی بیشتر با این سازمان و اطلاع از فعالیت های جدید آن به سایت اینترنتی آن، به نشانی زیر مراجعه کنید:

http://www.bancodellibro.org.ve

پروژۀ کتابخانه‌های قابل حمل،  تایلند، برندۀ جایزۀ ایبی ـ آساهی (آفتاب تابان) 1989

فکر کتابخانۀ  قابل حمل درسال 1979،  از سوی  گروه  کوچکی از استادان دانشگاه سریناکارین‌ویروت  ( Srinakarinwirot) بانکوک، مطرح شد. این گروه “اتحادیۀ گسترش کتابخوانی کودکان” (CREDA: “The Children’s Reading Development Association“ ) و برنامۀ ادبیات کودک راپایه گذاری کردند که شعبۀ ایبی در تایلند را تشکیل داد. هدف آنان فراهم کردن  مواد خواندنی  اطلاعاتی  و جالب برای  کودکان و نوجوانان  روستایی  تایلند بود که عملاً به کتاب دسترسی نداشتند.

کتابخانۀ قابل حمل از جعبۀ  کتابی  به‌ اندازه یک چمدان بزرگ  تشکیل ‌می‌شد که هم برای  حمل و نقل و هم برای نگهداری و به نمایش  گذاشتن کتاب‌ها طراحی شده بود. جزو‌ه‌ای کوتاه برای استفاده از کتاب‌ها  و جعبه  و همچنین یک برگۀ ارزشیابی در  این مجموعه گنجانده شده بود. در طول بیست سال اول ، کار انتخاب، تهیه، نمایش و حمل و نقل  کتاب‌ها را گروه  برنامۀ ادبیات کودک ، که  عمدتاً  از استادان و دانشجویان دانشگاه به سرپرستی سمبون سینگ کامانان (Somboon Singkamanan) تشکیل شده بود ، به عهده داشتند. هزینۀ جعبه‌ها و کتاب‌ها از کمک مالی افراد و مؤسسات تأمین ‌می‌شد. در بیشتر موارد جعبه‌ها در مدارس و کتابخانه‌ها گردش ‌می‌کرد، ولی مکان گردش آن‌ها شامل مراکز اجتماعات، معابد بودایی، مراکز نگهداری از کودکان، پرورشگاه‌ها و نمایشگاه‌های کتاب، نمایشگاه‌های بازرگانی، رستوران‌ها و بازارها نیز ‌می‌شد. خواندن به روش‌های خلاق مختلف مانند قصه گویی، نمایش، نقاشی و آواز بخشی ضروری از این پروژه بود. در سال 1981، ادارۀ آموزش ابتدایی ملی ایدۀ کتابخانه‌های قابل حمل را وارد نظام آموزشی کرد و امروز بیشتر مدارس تایلند به جعبه‌های کتاب در گردش دسترسی دارند. اعلام جایزۀ ترویج کتابخوانی ایبی ـ آساهی با بدترین توفانی که در تایلند رخ داده بود، مصادف شد. مجریان پروژه بلافاصله تصمیم گرفتند که پول جایزه را به تجهیز و توزیع 60 کتابخانۀ قابل حمل برای مدارس روستایی سورات تانی (Surat Thani) و ناکورن سیتامارات (Nakorn Sithammarat ) که در این توفان ویران شده بودند، اختصاص دهند.

تعدادی از کشورهای دیگر که شرایطی مشابه تایلند دارند، از جمله  لائوس،ویتنام ، لبنان و مصر با استفاده از ایدۀ  کتابخانه قابل حمل تایلند، پروژه‌هایی مشابه را طراحی و اجرا کرد‌ه‌اند و این پروژه اکنون به صورت برنامه‌ای معروف و موفق درآمد‌ه‌است. یکی از نتایج مثبت جایزۀ ترویج  خواندن ایبی ـ آساهی پشتیبانی دانشگاه سریناکارینویروت  از سمبون سینگ کانامان، در تأسیس رشتۀ کارشناسی ادبیات کودک در دانشگاه بود. از سال1997، سالانه 25 دانشجو به این رشته راه ‌می‌یابند. فارغ التحصیلان این رشته معلم،نویسنده، تصویرگر، مترجم،ویراستار، ناشر، کتابدار، کتابفروش، قصه گو و هماهنگ کنندۀ برنامه‌های کودکان در رسانه‌ها ‌می‌شوند.

این گروه در سال 1999 از عضویت ایبی خارج شد، ولی  در سال 2001 با پشتیبانی مالی اتحادیۀ ناشران و کتابفروشان تایلند با نام بنیاد کتاب کودک (Books for Children Foundation) دوباره به عضویت این دفتر درآمد. این سازمان بسیار فعال است و فعالیت‌های عمدۀ آن عبارت‌اند از: پشتیبانی و تقویت کتابخانه‌های کودکان خیابانی، کودکان زندانی، کودکان روستایی و کودکان استثنایی؛ برگزارکردن “جشنوارۀ کتاب کودکان و نوجوانان” در ماه ژوئیۀ هرسال و سازماندهی فعالیت‌های کودکان برای نمایشگاه‌های کتاب ملی و بین‌المللی؛ شرکت در فعالیت‌های بین‌المللی ایبی ؛ برگزاری برنامه‌های هفتگی ترویج خواندن مانند “قصه گویی درباغ “؛ مشارکت با سازمان‌های مردم نهاد دیگر و سازمان‌های بین المللی در کمک به کودکانی که در سونا‌می‌آسیب دید‌ه‌اند با اهدای کتاب، کتابخوانی و فعالیت‌های مرتبط؛ برگزار کردن همایش‌ها و دوره‌های آموزشی برای نویسندگان، تصویرگران و مترجمان کتاب کودک و دوره‌های قصه گویی برای معلمان.

جنبش کتابخانه‌های خانگی، زیمباوه، برندۀ جایزۀ ایبی ـ آساهی 1990

پروژۀ کتابخانه‌های خانگی ( Home Libraries Project ) درسال 1979 به همت دوزن در هراره آغاز شد. این دو کتابخانه‌هایی کوچک در خانه‌هایشان تأسیس کردند که درآن مادر یا عضوی دیگر از خانواده کتابداری و قصه گویی را به عهده داشت.

 یکی از این دوزن، الن وانگانا (Ellen Waungana ) که خود مادر پنج فرزند است، ‌می‌خواست داستان‌هایی را که به دوزبان محلی شونا و ندبل نوشته شده بود، با کودکان به محک تجربه بگذارد. به این منظور از چند کودک درهمسایگی دعوت ‌می‌کرد تا برایشان داستان بخواند. به مرور که این کودکان دوستان خود را دعوت ‌می‌کردند، این گروه بزرگ تر ‌می‌شد. این کودکان هر یکشنبه بعدازظهر برای به امانت گرفتن کتاب و شنیدن قصه به آنجا ‌می‌آمدند. به این ترتیب جنبش کتابخانه‌های خانگی پا گرفت و چیزی نگذشت که سه کتابخانۀ خانگی دیگرافتتاح شد. گام بعدی فراخواندن مروجان کتاب برای همکاری از طریق رسانه‌ها بود. در نتیجۀ این درخواست، کسانی که به شعار این جنبش، “کاشتن بذر آموزش درکودکی”، باور داشتند  از مناطق دیگر کشور به آنان پیوستند.

این تجربه برای پیشگامان آن بسیار ارزشمند بود، چه بسیاری از کودکانی که زمانی اعضای کتابخانه‌های کوچک خانگی آنان بودند، بعدها خوانندگانی مشتاق از کار درآمدند و بزرگسالان کم سواد نیز به کتاب‌های کودکان رو ‌می‌آوردند، زیرا آن‌ها را جالب و آسان ‌می‌دیدند.

ایدۀ کتابخانه‌های خانگی از شرایط آفریقا ریشه گرفت: کمبود کتاب، به ویژه به زبان‌های بومی، کمبود، به حد فقدان کتابخانه‌های کودکان، فقدان آموزش برای کتابداران کودک، درکشوری که با مشکلاتی چون فقر، مهاجرت از روستا، ازدست دادن اتحاد خانوادگی و عدم احترام به فرهنگ بو‌می ‌دست به گریبان است، کتابخانه‌های خانگی راحت و دستیابی آسان و ارزان به کتاب، راهی به سوی حفظ و ترویج فرهنگ و سنن آفریقا به نظر ‌می‌رسید.                  

پروژۀ کتابخانۀ کودک انجمن نویسندگان و تصویرگران کودک، هندوستان، برندۀ جایزۀ ترویج خواندن ایبی ـ آساهی 1991

پروژۀ کتابخانۀ کودک  انجمن نویسندگان و تصویرگران کودک (AWIC: Association of Writers and Illustrators for Children ) درسال 1983 با هدف ترویج عادت کتابخوانی درکودکان و دستیابی آنان به کتاب، با شعار”چراغی کوچک در دل تاریکی” در هندوستان آغاز شد. مؤسس این پروژه شادروان شری شانکار پیلای (Shri Shankar Pillai ) بنیان گذار انجمن یادشده و همچنین بنیاد کتاب کودک (Children’s Book  Trust) دهلی نو بود.

در ابتدا چند تن از اعضای انجمن نویسندگان و تصویرگران کودک داوطلبانه 9 کتاب در خانه‌های خود تشکیل دادند. کتاب‌ها خریداری یا از سوی ناشران و اعضای انجمن اهدا شده بود. این پروژه گسترش یافت و کتاب‌ها از یک “مخزن کتاب مرکزی” به داوطلبانی که در بخش‌های دیگر کشور، چه شهرهای بزرگ و چه مناطق روستایی، کتابخانه تأسیس کرده بودند، امانت داده ‌می‌شد. به هر کتابدار داوطلب کیسه‌ای شامل 150 تا 200 عنوان کتاب، یک تختۀ نمایش، یک دفتر ثبت و بروشورها و دفترچه‌های یادداشت برای کودکان داده ‌می‌شد. کودکان حق عضویتی ناچیز ‌می‌پرداختند و از کودک کم توان مالی حق عضویت گرفته نمی‌شد. اعضای کتابخانه‌ها علاوه برخواندن کتاب، در فعالیت‌هایی مانند قصه گویی، مسابقات معلومات عمومی، مسابقات تصویرگری داستان، نمایش خلاق براساس داستان کتاب‌ها و ملاقات با نویسندگان و تصویرگران کودک شرکت ‌می‌کردند.

با گسترش این پروژه کتابخانه‌های دیگری در پارک‌ها، بیمارستان‌ها، ایستگاه‌های راه آهن و زاغه‌ها تأسیس شد که تعداد آن‌ها در دهلی و سایر نقاط هندوستان، تا امروز به 114 باب رسید‌ه‌است. انجمن فعالیت‌هایش را نیز متنوع تر کرد‌ه‌است که شامل برنامه‌هایی چون برگزاری همایش‌ها، اهدای جایزه به کتابداران و نویسندگان، ترجمۀ کتاب‌ها به زبان‌های محلی و نشر کتاب‌می‌شود. برای آشنایی بیشتر با این انجمن و اطلاع از فعالیت های جدید آن به سایت اینترنتی آن، به نشانی زیر مراجعه کنید:

http://www.awic.in

عملیات خواندن همگانی، مالی، برندۀ جایزۀ ایبی ـ آساهی 1992

مالی کشور فقیری است که ادبیات منتشرشدۀ  اندکی دارد، تعداد کتابفروشی‌های آن کم و قیمت کتاب‌ها‌یش گران است.

عملیات خواندن همگانی (OLP: L’operation Lecture Publique ) ، که طرحی دولتی بود، درسال 1977 با هدف ایجاد کتابخانه‌های عمو‌می‌درتمام مناطق مالی برای استفادۀ کودکان، کارکنان دولت و بازنشستگان آغاز شد. برنامۀ ترویج خواندن در این کتابخانه‌ها، که اکثراٌ در مناطق روستایی دورافتاده تشکیل شدند، از ابتدا برکودکان تمرکز داشت، درنتیجه یک سوم کتاب‌های هر کتابخانه، که تعداد آن‌ها بین 2500 تا 4000 جلد بود، به کودکان اختصاص داشت. کتابدارهای بومی، که دوره‌های منظم تعلیمات ضمن خدمت را ‌می‌گذراندند، ترویج خواندن در بین کودکان و خانواده‌هایشان را برعهده داشتند و فعالیت‌های متنوع مرتبط با کتابخوانی، ازجمله قصه گویی، بازی و نمایش خلاق را با کودکان اجرا ‌می‌کردند. آنان از سال 1985 شروع به انتشار مجله‌ای به نام اول کودکان ( Les Enfants D’abord ) کردند که نتیجۀ تلاش جمعی آنان و شامل داستان‌ها و اشعاری بود که کودکان و بزرگسالان ‌می‌نوشتند. کتابداران فرهنگ سنتی شفاهی را نیز گردآوری ‌می‌کردند.

در سال 1992 که این برنامه برندۀ جایزۀ ایبی ـ آساهی شد، چون بیشتر کتابخانه‌ها درروستاهایی بودند که برق نداشتند، مسئولان تصمیم گرفتند پول جایزه را صرف تأمین انرژی خورشیدی و تهیۀ پایگاه‌های اطلاعاتی با استفاده از کامپیوترهای قابل حمل برای حفظ، نگهداری و بروز کردن مجموعه‌های موجود کنند.

برنامۀ خواندن همگانی موفق شد در مدتی کوتاه و درشرایطی دشوار، شبکۀ کتابخانه‌ای مؤثری با تأکید بر ترویج خواندن درمیان کودکان تشکیل دهد. با تشکیل ادارۀ کتابخانه‌های عمو‌می‌ و مرکز اسناد درمالی و مرکز ملی خواندن همگانی (Centre National de la Lecture Publique ) که بخشی از آن بود، این پروژه در سال 2001 به صورت برنامه‌ای دائمی‌درآمد.

گروه مشوق خواندن اسپانيا ، برندۀ جايزۀ ترويج خواندن ايبی ـ آساهی 1993

گروه مشوق خواندن ( Grupo de Animacion a la Lectura ) كه در سال 1997 به  نام جديد استل (ESTEL: Estudio Educacion Y Lectura  ) ثبت شد، روش‌های ترويجی و تشويقی جديدی برای آشنا كردن كودكان با لذت خواندن ابداع كرد‌ه‌است . دو كتابفروش به نام‌های مونتسرا سارتو( Montsrrat  Sarto ) و كارمن اوليوارز( Carmen Olivares ) در نيمه‌هاي دهه 1970 در مادريد، اين مؤسسه را بنيان گذاری كردند. استل با والدين ، معلم‌ها ، كتابدارها ، كتابفروش‌ها و بزرگسالانی كه ‌می‌خواهند در كتابخوان كردن كودكان و نوجوانان كمك كنند ، كار ‌می‌كند . برنامه‌های خواندن برای كودكان بر اساس آموزش بزرگسالان ، از طريق كارگاه‌ها و دستنامه‌های معلم‌ها ، كه پيوسته روبه رشد است ، با استفاده  از بازی‌ها و راهبردهای ديگر  تنظيم شد‌ه‌است . اين بازی‌ها طوری طراحی ‌می‌شوند  كه نه تنها مهارت‌های خواندن  را بهبود بخشند،  بلكه كودكان، به ويژه آن‌هايی را كه كتاب نمی‌خوانند يا كم  ‌می‌خوانند ، تشويق كنند كه با لذت‌های خواندن آشنا شوند. حدود شصت تکنیک مختلف برای مراحل و سطوح مختلف ،  از كودكان نو پا تا نوجوانان ، برای كمك به كودكان  در كشف لذت كتابخوانی شكل گرفته‌است.  برای كودكان كوچك تر تأكيد روی سرگر‌می ‌و لذت است و برای بزرگترها  ابعاد فكری به اين عنصر  اضافه ‌می‌شود . اصل بازی  به معنای ” غوطه ور شدن در اقيانوس احتمالات ” باعث شد‌ه‌است كه كودكان نه تنها برنامه را بپذيرند ، بلكه آن را هيجان انگيز و لذت بخش بيابند .  

برنامه‌های كارگاهی گروه مشوق خواندن  استل از همان شروع روش‌هايی بسيار مؤثر در” تربيت مربی ” از كار در آمد. تا كنون ده هزار بزرگسال در اسپانيا و امريكای لاتين در اين دوره‌ها و كارگاه‌ها شركت كرد‌ه‌اند. استل از سال 1998 با وزارت آموزش و فرهنگ اسپانيا، در تربيت معلم‌ها برای ترويج خواندن همكاری ‌می‌كند .

جايزۀ  ترويج خواندن ايبی ـ آساهی به اين مؤسسه  شأن و شهرت بيشتری بخشيد، به طوری كه از آن دعوت شد تا كارش را در كنفرانس‌های مختلف و در رسانه‌ها به نمايش بگذارد.

 اين مؤسسه چند كاتالوگ و راهنما هم منتشر كرده و برای ترويج خواندن برنامه‌هايی بسيار مؤثر و قابل انعطاف تنظيم كرد‌ه‌است . اساس اين برنامه‌ها فقط كتاب است ، بنابراين ‌می‌توان آن‌ها را در هر جا ، حتی در جاهايی كه منابع بسيار محدود است ، اجرا کرد.

پروژۀ كتابخانۀ قابل حمل مؤسسۀ مطالعات زنان در دنيای عرب ، لبنان ، برندۀ جايزۀ ترويج خواندن ايبی ـ آساهی 1994

پروژۀ  كتابخانۀ قابل حمل مؤسسۀ  مطالعات زنان در دنيای عرب ( Instititue for womens Studies in Arab word  IWSAW:) كه به ويژه به گروه‌های جنگ زدۀ لبنان خدمات كتابخانه‌ای ارائه می دهد، نتيجۀ تبادل فكری بين‌المللی است كه ايبی مروج آن بود‌ه‌است. اين پروژه بر اساس مدل موفق برندۀ جایزۀ ترویج خواندن ايبی ـ آساهی درسال 1989 شكل گرفت : پروژۀ كتابخانۀ قابل حمل تايلند كه در ايجاد این گونه كتابخانه‌ها برای كودكان مناطق دوردست تايلند پيشگام بود‌ه‌است.

 در زمان جنگ در لبنان ، اعضای IWSAW  به مديريت جوليندا ابونصرJulinda Abo Nasr)  )، استاد روانشناسی كودك در بيروت  (دانشگاه امريكايی ـ  لبنانی كنونی ) ، كتابخانه‌های قابل حمل را به پناهگاه‌ها بردند تا آن‌ها را در اختيار كودكان بگذارند. بعداً، در زمان صلح ، بيش از هفتاد و پنج كتابخانۀ قابل حمل را، كه قفسه‌هايی چوبی و چرخداربودند، و هر يك حدود صد و بيست  كتاب داشتند ، در اردوهای پناهندگان ، بيمارستان‌های كودكان رو به مرگ و مراكز نگهداری از كودكان ناتوان جسمی‌، يتيم خانه‌ها و كانون اصلاح و تربيت به گردش انداختند. همچنين به مناطق روستايی دور دست كه كمبود مواد  خواندنی داشتند ، سفر ‌می‌كردند.

كودكان لبنان كه در محيطی جنگ زده زندگی ‌می‌كنند، مدت‌ها در معرض خشونت و تهاجم بود‌ه‌اند . مؤسسۀ مطالعات زنان در دنيای عرب با احساس اين خطر كه جنگ و خشونت به صورت روش و نگرشی بر زندگي كودكان حاكم شود، تصميم گرفت در برابر آن ، با استفاده از كتاب و نمايش ، ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی قابل قبول را ترويج دهد. پروژۀ كتابخانۀ قابل حمل لبنان كه نتيجۀ سرمشق گرفتن از موفقيت ديگران بود ، اكنون خود سرمشقی برای كشورهای ديگر شد‌ه‌است .

فوندالكتورا، كلمبيا ، برندۀ جايزۀ ترويج خواندن ايبی ـ  آساهی 1995

فوندالكتورا ( (Fundalectura  ) سازمانی غير انتفاعی است که با هدف ترويج كتاب و كتاب خوانی ، به ويژه ايجاد عادت مطالعه در كودكان و نوجوانان كلمبيایی و تولید کتاب‌هایی با بالاترين كيفيت برای اين گرو‌های سنی، در سال 1990 با پشتیبانی و همکاری چند شرکت خصوصی نشر و چاپ کتاب در بوگوتا تشکیل شد.

 فوندالكتورا علاوه بر برگزاری كارگاه‌ها و دوره‌های پژوهشی دربارۀ ادبيات كودك و عادت به كتابخوانی، در زمينۀخلق و توليد كتاب‌های كودكان نيز برنامه‌هايی آموزشی را ساماندهی ‌می‌كند . اين سازمان يك مركز جمع آوری اسناد را اداره می كند و سرپرستي چند نشريه رابه عهده دارد . فوندالكتورا برای تشويق نويسندگان و تصويرگران جديد كتاب‌های كودكان، دو جايزه اهدا ‌می‌كند: جايزۀ ملی بهترين پروژۀ ترويج خواندن و  جايزۀ استعدادهای  جديد Noveles Taletac ) ). همچنين همراه با شركت نشر نورما ( Norma ) جايزۀ سالانۀ  نورماـ  فوندالكتورا را به يك نويسندۀ امريكای لاتينی اعطا می كند.

برنامه “Es rico leer ” ( خواندن عالی است ) ، يكی از مهم ترين فعاليت‌های فوندالكتورا، بین سال‌های 94- 1991 تحت حمايت دولت شكل گرفت که هدف آن تشكيل شبكه‌ای از كتابخانه‌ها ، ايستگاه‌های كتاب و كتابخانه‌های سيار  در 1200 نقطۀ محروم خارج از شهربود. اين پروژه شامل برگزاری كارگاه‌های آموزشی برای والدين ، معلم‌ها و كتابدارها‌ می‌شد. ایستگاه‌های اتوبوس برای کتابخوانی در پارک‌ها ( Paraderos Paralibros Paraparques ) برنامۀ كتابخانۀ  سياری است كه در اجتماعات شهری اجرا ‌می‌شود.  يكی ديگر از برنامه‌های مهم اين سازمان باشگاه‌های خواندن  مدارس( Clube Escolares de Lectura ) است. هدف اين پروژه توزيع هر سه ماه يك بار مواد خواندنی در 42000 مدرسۀ دولتی است كه دانش آموزان آن‌ها از خانواده‌های كم در آمد هستند. معلم‌های اين مدارس از طريق كارگاه‌ها و جزوه‌های آموزشی تشويق ‌می‌شوند که سرپرستی این باشگاه‌ها را به عهده گیرند.

فوندالكتورا ، هر دو سال يك بار ، كنفرانس خواندن كلمبيا را برگزار ‌می‌كند. اين سازمان كه شعبۀ كلمبيايی دفتر ایبی  است ، در سال 2000 مسئول برگزاری بيست و هفتمين كنگرۀ آن دركا رتاژنا دو ايندياس (Cartagena de Indias (با موضوع ” جهانی نوين برای جهانی نوين. کتاب‌های کودکان برای هزارۀ جدید ” بود.

این سازمان درحال حاضر فعالیت‌های دیگری چون بررسی کتاب و انتشار فهرست سالانۀ کتاب‌های مناسب برای کودک و نوجوان، انتشار کتاب‌های ویژه، انتشار مجل‌ه‌ای به نام  Nuevas hojas de lecturaو برنامۀ “خواندن درخانواده ” را اجرا ‌می‌کند.  

در زماني كه گزارش‌های خبری رسانه‌ها اغلب دربارۀ كارتل‌های مواد مخدر و خشونت در كلمبياست ، كوشش‌های مثال زدنی فوندالكتورا در ترويج خواندن و بالاتر بردن  سطح سواد ، گواهی است بر آن كه در كلمبيا رشد مثبتی نيز وجود دارد كه شايستۀ توجه جامعۀ بين المللی است .

برای آشنایی بیشتر با فوندالکتورا و فعالیت‌های جدید آن به سایت اینترنتی این سازمان به نشانی زیر مراجعه کنید:

http://www.fundalectura.org